آزمایش ادرار (Urinalysis) یکی از رایج‌ترین آزمایشات برای بررسی بسیاری از  بیماری‌هاست و معمولا برای تشخیص عفونت‌های مجاری ادرار (کلیه‌ها، مثانه ، سنگ حالب و پروستات) وجود سنگ کلیه، فشار خون بالا, تعیین وجود قند در ادرار بیماران دیابتی و احتمال  سرطان مثانه ، سرطان کلیه ، سرطان لگنچه و حالب و در  بعضی بیماری‌های کلیوی و کبدی خاص انجام می‌شود.

یکی از مزایای آزمایش ادرار در دسترس بودن سریع آن می‌باشد که در اغلب موارد نیازی به آمادگی خاصی ندارد. بسیاری از بیماری‌های کلیوی اگر با این آزمایش تشخیص داده نشوند می‌توانند به یک نارسایی مزمن کلیه تبدیل شوند. به همین منظور به تفسیر آزمایش ادرار می پردازیم.
از این آزمایش معمولاً روی ادرار صبح اول وقت بدست می‌آید

در آزمايش ادرار ، ظرف كوچكی به شما داده می شود و از شما خواسته می شود تا كمي از ادرار خود را در آن بريزيد. اين ظرف بايد كاملاً تميز باشد تنها با آب فراوان و صابون شسته شده باشد.

{slider مواردی که قبل از ازمایش باید رعایت شود}

بهترین نتایج حاصل آزمایش ادرار در صبح و شب است.
بهتر است نیم الی یک ساعت قبل از آزمایش ادرار آب بنوشید.
فعالیت‌های سنگین و ورزشی قبل از انجام آزمایش ادرار می‌تواند نتایج آزمایش را عوض کند.
از مصرف خوراکی‌هایی نظیر لبو، چغندر، هویج، شاه‌توت قبل از آزمایش ادرار خودداری کنید.
خانم‌ها بهتر است در دوران قاعدگی آزمایش ندهند یا در این خصوص پزشک خود را مطلع نمایند.
مصرف برخی داروهای خاص نظیر اریترومایسین، کوتریموکسازول و ویتامین C رنگ ادرار را تغییر می‌دهد. بهتر است داروهای مصرفی خود را در صورت امکان و با مشورت پزشک قطع کنید یا به پزشک معالج خود اطلاع دهید.
به هیچ وجه داخل ظرف نمونه‌گیری را لمس نکنید .

{slider رنگ ادرار در آزمایش ادرار}

دامنه تغییرات رنگ ادرار گسترده بوده و عمدتا وابسته به غلظتش میباشد .رنگ ادرار از زرد کمرنگ ( Light yellow ) تا کهربایی تیره ( Dark yellow ) متغیر است. بسیاری از داروها و مواد غذایی می توانند رنگ ادرار را تغییر دهند.اما برخی رنگها مثل قرمز(خون در ادرار  ) ، سیاه  ، نارنجی ( بیلیروبین بالا ) ، سفید ( چرک فراوان ) و یا آبی تا سبز ( عفونت سودومونایی )  قهوه ای ( کم آبی شدید ) ممکن است مهم باشند و با پیگیری دلیل آنها می توان به تشخیصهای مهمی دست یافت .

{slider PH ادرار}

PH ادرار بین ۸-۶/۴ متغیر بوده و معمولا حدود ۶ و کمی اسیدی است. برای پزشک این مهم است که PH ادرار را با اطلاعات دیگر ارتباط دهد . اسیدی یا باز بودن ادرار شما می‌تواند در شکل‌گیری نوعی از سنگهای کلیه موثر باشد. استفراغ، آلکالوز تنفسی، عفونت مجاری ادراری PH ادرار را بالا می‌برد و در دیابت، اسهال، گرسنگی طولانی‌مدت و هنگام خواب PH پایین می‌آید و ادرار اسیدی می‌شود.

{slider شفافیت ادرار Appearanceدر آزمایش ادرار}

ادرار نرمال معمولا شفاف است اما ممکن است به واسطه رسوب فسفاتها یا اوراتها، کدر گردد. حضور گلبولهای سفید یا قرمز، اپی تلیالها و باکتریها نیز در میزان خاصی میتوانند ادرار را کدر یا نیمه کدر کنند . موکوس نیز میتواند نمای مه آلود  به ادرار بدهد. شفافیت ادرار می‌تواند در اثر عوامل مختلفی همچون مصرف بعضی غذاهای حاوی چربی زیاد، وجود عفونت، چرک، باکتری موجود در ادرار، وجود گلبول سفید یا قرمز خون در ادرار، وجود اسپرم، قارچ، موکوس و موارد دیگر تغییر کند .

{slider وزن مخصوص ( specific gravity ) ادرار}

وزن مخصوص ادرار نتیجه‌ی اندازه‌گیری اجزای مختلف همانند مواد دفعی و املاح ادرار است که به صورت عددی بیان می‌شود. وزن مخصوص بالا نشان دهنده‌ ادرار غلیظ است. وزن مخصوص در حالت طبیعی در بازه‌ی 1.005 تا 1.03 قرار می‌گیرد. بیماری‌های کلیوی و مصرف بیش از اندازه مایعات می تواند باعث کاهش این عدد شود. از طرف دیگر غلیظ شدن ادرار و کمبود مایع در بدن این عدد را بالا می‌برد.

{slider پروتئین در آزمایش ادرار}

پروتئین یکی از مواردی است که نباید به طور طبیعی در ادرار وجود داشته باشد و وجود آن در ادرار نشان دهنده یک بیماری خاص می‌باشد. در حالت طبیعی، نتیجه‌ی بررسی وجود پروتئین در ادرار باید منفی (Negative) یا بین 50 الی 80 میلی‌گرم در ادرار 24 ساعته باشد. مشاهده پروتئین در ادرار می‌تواند نشان دهنده‌ی آسیب‌های کلیوی،عفونت ادراری، فشارخون بالا، دیابت و بیماری لوپوس گلومرولونفریت (یک بیماری کلیوی) باشد. در نظر داشته باشید که تب، ورزش شدید و بارداری نیز در حالت‌ طبیعی حضور پروتئین در ادرار یا پروتئینوری را به دنبال خواهند داشت.در این موارد بهتر است فوق تخصص کلیه و مجاری ادراری بیمار را ویزیت نماید .

{slider بوی  ادرار در آزمایش  ادرار}

بوی طبیعی و معمول ادرار به خاطر وجود اسید است و بوی شبیه به فندق دارد اما مواد غذایی مختلف و بعضی بیماری‌ها این بو را تغییر می‌دهند.

حالت غیرطبیعی:   ادرار بیماران دیابتی معمولا بویی قوی و شیرین شبیه به بوی استن دارد. بوی شیرین و میوه‌ای هم گاهی از ادرار این بیماران به مشام می‌رسد.بوی بسیار بد ادرار نشان‌دهنده عفونت مجاری ادراری و وجود چرک در ادرار است. افرادی که ادرارشان بوی مدفوع می‌دهد ممکن است دچار فیستول روده به مثانه شده باشند.

{slider کتون (Ketone) در ادرار}

اجسام کتونی درطی کاتابولیسم اسیدهای چرب ایجاد می شوند.کتون در ادرار به دنبال کتوزیس (افزایش کتونها در خون) حادث می شود.وقتی شخص دچار کمبود مصرف قندها و کربوهیدراتها (مثل روزه داری طولانی) یا دفع کربوهیدراتها از بدن وی افزایش می یابد (مثلا در اسهال و استفراغهای شدید) یا سلولها قادر به دریافت و مصرف کربوهیدرات نیستند (مثلا دیابت)، کتونها بدلیل مصرف چربیها و سوخت ناقص آنها، در خون و ادرار افزایش می یابند.

{slider گلوکز در آزمایش ادرار}

گلوکوزوری یا گلوکز در آزمایش ادرار بطور معمول وقتی دیده میشود که میزان گلوکز خون از حد آستانه کلیوی بیشتر باشد (>180mg/dll) .هرچند گاهی بطور طبیعی آستانه کلیوی برخی افراد پایین تر از این هم می باشد.دیابت شیرین، تزریق سرمهای قندی ومصرف یکباره و زیاد کربوهیدراتها  از دلایل وجود گلوکز در ادرار هستند.

{slider خون در ادرار (Blood)}

گلبولهای قرمز می توانند در شرایط فیزیولوژیک (مثل ورزش سنگین، تب و عادت ماهانه) و یا پاتولوژیک (مثل التهاب حاد مثانه، تروما، زخمها، عفونتها، سرطانهای کلیه یا مثانه، ضربه به کلیه ، انفارکتوس و گلومرولونفریت) در ادرار ظاهر شوند.

{slider نیتریت (Nitrite) در آزمایش ادرار}

وجود برخی باکتری‌ها در ادرار (بخصوص باکتری‌های گرم منفی) به علت تبدیل نیترات‏ها به نیتریت، باعث مثبت شدن آزمایش نیتریت خواهد شد. بررسی نیتریت در ادرار غالبا در بیماران مشکوک به عفونت مجاری ادراری انجام می‏شود. نتایج منفی کاذب می‏تواند در مواردی ‏که باکتری موجود در ادرار قادر به تولید نیتریت‏ها نباشد رخ دهد، نظیر مخمرها، مایکوباکتریوم توبرکولوزیس، نایسریا گنوره و باکتری‏های گرم مثبت. علاوه‌بر این نتایج منفی کاذب می‌تواند در مواردی که مقدار اسید اسکوربیک بالاست و یا ادرار به مقدار کافی در مثانه نمانده است نیز رخ ‌دهد .

{slider بیلیروبین (Bilirubin) در آزمایش ادرار}

بیلیروبین یکی از پیگمانت‌های صفراوی است که از تجزیه هموگلوبین حاصل می‌شود. بیلی روبین در حالت سلامت در ادرار به میزان بسیار کم وجود دارد و باعث ایجاد رنگ زرد ادرار می‌شود. در بیماری‌هایی نظیر سیروز کبدی، تومور و یا آبسه کبد، انسداد داخل کبدی و هپاتیت، کبد توانایی نگه داری و دفع بیلی روبین کنژوگه را به داخل صفرا ندارد و بنابراین این بیلی روبین وارد خون شده و از آنجایی که محلول در آب می‌باشد از طریق کلیه‌ها وارد ادرار می‌شود و در نتیجه رنگ ادرار زرد تیره می‌شود.

{/sliders}